Gezamenlijke inspanning
De reizende tentoonstelling “70 Jaar Molukkers in Nederland” is een vrucht van gezamenlijke inspanningen, een verwezenlijking van geschiedenis en erfenis die zonder de genereuze ondersteuning van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en het vfonds (Nationaal Fonds voor Vrijheid, Vrede en Veteranen) niet tot stand had kunnen komen. Deze bijzondere samenwerking belichaamt niet alleen een diepe erkenning van onze gedeelde historie, maar ook een krachtige toewijding aan de waarden van vrijheid, vrede, en het welzijn van onze samenleving.
De tentoonstelling
Molukkers zijn mensen met een bijzonder en opmerkelijk geschiedenis wat maar weinig mensen kennen. Terwijl deze geschiedenis zo onlosmakelijk is verbonden met de Nederlandse geschiedenis en Nederlands Indië. Vandaar deze Reizende Tentoonstelling waarin het verhaal van de Molukkers, de geschiedenis en verbinding met Nederland, en de gevolgen daarvan, in deze tentoonstelling aan bod komen. Het verhaal is tot nu toe niet aan bod geweest in het onderwijs terwijl het een belangrijk verhaal is over de Nederlandse onderdrukking en loyaliteit tijdens het Koloniale bewind van Nederland in Nederlands Indië. De Molukse KNIL militairen hebben een grote prijs betaald voor hun loyaliteit aan Nederland in Nederlands Indië. Zij verloren hun land en zijn misschien ergens nog wel steeds op zoek naar hun bestemming.
Wat ging er vooraf aan het vertrek van de Molukkers naar Nederland?
Note: Op deze website staat tevens in het menu Geschiedenis. Daarin worden een aantal onderwerpen uitgebreider behandelt. Hieronder volgt een samenvatting. Mocht u ook de pagina Geschiedenis bezoeken dan kunnen er delen zijn die een herhaling zijn. Of in een andere context te lezen zijn. Deze tentoonstelling gaat ook over de verschillende perspectieven en beleving van de geschiedenis. Dus het is niet zo gek dat delen van de geschiedenis terugkomen op verschillende plekken.
Op de vraag waarom de Molukkers in Nederland zijn is het antwoord vrij eenvoudig: Omdat de Nederlanders eerst naar de Molukken zijn gegaan en daar zijn begonnen met het creëren van de kolonie Nederlands Indië met behulp van de Molukkers.
Foto: Familie Tahapary
Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarbij Japan Nederlands Indië in 1942 bezetten, blijven de Molukkers aan Nederlandse zijde vechten. Na de capitulatie van de Japanners op 15 augustus 1945 wordt twee dagen later de Indonesische Onafhankelijkheid uitgeroepen, wat Nederland niet erkend en bestrijdt met diplomatieke en met inzet van het Nederlandse leger. De Molukkers bestrijden samen met de Nederlanders de Indonesische Onafhankelijkheid. Deze strijd duurt uiteindelijk vier jaar. Van 1945 tot en met 1949.
“Een mooie, duidelijke tentoonstelling om meer begrip te kweken over de geschiedenis van de Molukkers in Nederland”
Jan & Adri Mildam
Nadat Nederland op 27 december 1945 aan deze Onafhankelijkheid, onder druk van de Internationale gemeenschap moet toegeven en de soevereiniteitsoverdracht plaatsvindt, wordt het KNIL opgeheven en gaan de Molukse militairen tijdelijk over naar de Landmacht, een onderdeel van het Nederlands leger. De Molukkers kunnen er ook voor kiezen om over te gaan in het nieuwe Indonesische leger wat een aantal ook doen. Een ander groot deel van de voormalige Molukse KNIL militairen willen dit echter niet en wachten op instructies en besluiten van Nederland. Nederland krijgt echter instructies van de Indonesische regering dat het niet is toegestaan voor de Molukse KNIL militairen om af te reizen naar de Molukken. Omdat daar een opstand is losgebarsten waarvan de Indonesische regering niet wil dat daar goed geoefenden Molukse militairen aan mee gaan doen. Tegelijkertijd vindt de nieuwe Indonesische regering dat Nederland lang genoeg de dienst heeft uitgemaakt en het land moet gaan verlaten. Nederland besluit daarop de Molukse KNIL militairen met hun gezinnen mee te nemen naar Nederland.
De aankomst en het verblijf in Nederland
In Nederland aangekomen is de aankomst een deceptie. De Molukkers verwachten een groots en warm onthaal omdat zij tenslotte al ruim drie eeuwenlang voor dit vaderland hebben gestreden. Maar er is geen warm onthaal. Er wacht hen ontslag en de Molukker worden in speciale woonoorden geplaatst en in voormalige concentratiekampen. Lange tijd mogen de Molukkers niet werken en ook niet zelf koken. Maar dat pikken de Molukkers niet en zij gaan wel zelf koken en beginnen ook in de omgeving te werken. Maar ergens ook nog in afwachting van hun terugreis. Een terugreis die niet zal gaan plaatsvinden.
Uiteindelijk moeten de mensen in de Molukse kampen verhuizen naar Molukse woonwijken met stenen en stromend water waardoor zij moeten gaan integreren met de Nederlanders. Een aantal Molukkers weigeren dit omdat zij denken dat een verhuizing naar Nederland er voor zal zorgen dat zij nooit meer zullen terugkeren naar de Molukken en Indonesië.
De kinderen van deze Molukkers moeten het verdriet, heimwee en frustratie aanzien van hun ouders en soms ook voelen. Veel Molukse kinderen krijgen een Spartaanse, strenge bijna militaristische opvoeding. Uit verzet tegen de behandeling van hun ouders of grootouders radicaliseert een groep jonge Molukkers. In 1975 gijzelen zij een trein waarbij onschuldige passagiers én de machinist worden doodgeschoten. Uiteindelijk geven de Molukkers zich over.
Anderhalf jaar is het weer raak en wordt niet alleen weer een trein gegijzeld maar ook een basisschool met 104 schoolkinderen. Deze gijzelingen duren bijna drie weken en uiteindelijk wordt met bestorming van de trein en school een einde aan de gijzelingen gemaakt. Deze bevrijdingsactie kost aan negen mensen het leven. Twee passagiers en zes kapers.
Na deze geweldsexplosies gaan het kabinet en de Molukse organisaties met elkaar in gesprek om de leefomstandigheden van de Molukkers te verbeteren.
Dat is een proces wat nog steeds alle aandacht verdient. Uit de conclusies van het CBS rapport in 2021 blijkt dat het qua onderwijs, leefomstandigheden en werk bij de Molukse gemeenschap nog steeds onder het gemiddelde is. De Molukse bevolking heeft nog steeds steun nodig.