Voorwoord

‘Dit boek is mijn antwoord op wat de Molukse gemeenschap in de jaren 1970 is overkomen, nadat onze ouders in 1951 voet op ongewisse Nederlandse bodem hadden gezet. Met dit eerbetoon aan de generatie die de zeventig geportretteerden heeft grootgebracht, wil ik laten zien hoe Molukkers reactief leiderschap hebben ontwikkeld tot creatief leiderschap in een maatschappij die decennia achtereen weinig moeite heeft gedaan de levenspijn van het Molukse volk echt te begrijpen. Als kind zag ik elke winter mijn moeder bij het raam naar buiten verzuchten: “Sioh Tuhan, kapan katong pulang?” (Mijn Heer, wanneer gaan we naar huis?)

Role Models, 70 Molukse succesverhalen is tegelijk mijn saluut aan alle Molukkers die via dit boek geen gerichte aandacht krijgen maar dit eigenlijk ook verdienen. Het is meteen ook het hoogtepunt in mijn loopbaan als fotograaf. Maar ik voel me eerder dankbaar dan trots, omdat het niet helemaal op eigen kracht is gegaan. Ik ben n.l. niet vanaf nul begonnen, maar vanaf minus honderd. En om daaruit te komen heb je God’s kracht nodig.

Ik had in de afgelopen jaren verschillende Molukse events gefotografeerd maar zocht naar ideeën voor een eigen project. In februari 2019 heb ik in gebed gevraagd: “Hoe kan ik mijn volk dienen, hoe kan ik hen tot zegen zijn?” In de weken erna werd ik geïnspireerd om Molukse succesverhalen in beeld te brengen. Ik deed research en schreef een werkplan gebaseerd op mijn eigen ervaringen als tiener in de jaren 1970. Het was een periode van treinkapingen, gijzelingsacties en massaal heroïneverslaving onder Molukse jongeren waaronder ik zelf. Wij hadden geen goede rolmodellen en succesverhalen om ons aan te spiegelen.

In die tijd appelleerden de journalistieke fotoreportages in dag- en weekbladen als de NRC, Vrij Nederland, Haagse Post en Nieuwe Revue, sterk aan mijn gevoelens als gefrustreerde Molukker. Ik groeide op in een cultuur waar nauwelijks over gevoelens en emoties werd gepraat. Die krachtige foto’s boorden mijn latente creativiteit aan, waardoor ik in 1977 voor 30 gulden mijn eerste Zenit-camera kocht.

Mijn fotografie zou pas een drugsleven later zichtbaar worden. Omdat ik vanaf de lagere school een trackrecord wegens ongewenst gedrag had opgebouwd, gevolgd door een eindeloze absentielijst op de LTS, mocht ik van mijn vader niet naar de MTS voor Fotografie in Den Haag.

Op mijn zeventiende gebruikte ik voor het eerst heroïne, waarvan ik pas in 2003 cold turkey ben afgekickt na verschillende vergeefse pogingen. Mijn toenmalige vrouw was bij me weggegaan waardoor ik er moederziel alleen voor stond en ik God smeekte om me te helpen. Dit was het kantelpunt in mijn bestaan. Binnen een week was ik van de heroïne af, na twee weken van de cocaïne en na een maand van de methadon. Dit gebeurde zonder hulp van dokters, medicijnen of therapie. Dat moment was mijn ‘minus honderd’ waar mijn herstel begon en mij bracht tot waar ik nu sta.’

Nawoord

Gedurende de jaren 1970 is Eds broer één van de leiders van de jongerenafdeling van de RMS van ir. Manusama. Hij komt thuis met kranten en tijdschriften als Vrij Nederland, de NRC en de Nieuwe Revue. Als gevolg wordt Ed onbedoeld geconfronteerd met beeld van onderdrukte bevolkingsgroepen over de hele wereld, vooral via journalistieke reportages van Fons Burger, Derk Sauer en Vincent Mentzel en fotobureau Magnum. Later laat Ed zich ook inspireren door jonge meesterfotografen in de dop, onder wie Erwin Olaf en Anton Corbijn.

Het levensverhaal van Ed Leatemia verdient een boek op zich. Met Role Models, 70 Molukse succesverhalen, geeft Leatemia een treffend compliment aan de Molukse gemeenschap in Nederland. Alle verhalen staan op zichzelf, maar mogen worden gelezen als bijschrijft naast de krachtige statements die de foto’s vormen. De bundeling van individuele getuigenissen, de verscheidenheid aan opvattingen en Eds beeldtaal, leggen een stukje van de Molukse ziel bloot die voor de goede verstaander alleen tot verbinding kan leiden.

‘In de 17e eeuw liet Jan Pieterszoon Coen ruim 15.000 Bandanezen vermoorden en verbrandde hij de oogst van kruidnagels en nootmuskaat. In die tijd de duurste specerijen die nergens anders groeiden. Door de oogst te verbranden bracht hij het Molukse volk in armoede. Dit boek is mijn statement om a.h.w. het verbranden van onze oogst te stoppen. Het is nu onze tijd om te oogsten. Maar om dat te kunnen doen moeten we ook zèlf het land bewerken en beplanten door onze talenten en kansen optimaal te gebruiken.’

Ed Leatemia, Rotterdam, maart 2021